Rozprawka to jedna z najczęstszych wypowiedzi w formie pisemnej, z jaką zmierzysz się w szkole na języku polskim. Wymaga sprawdzenia i podania informacji na dany temat w taki sposób, by bez trudu przekonać czytelnika do swoich racji. Wypowiedź powinna być zachowana w konkretnej kompozycji. Dowiedz się, jak napisać rozprawkę krok po kroku!

Czym jest rozprawka?

Rozprawka to nic innego, jak pisemne zmierzenie się z tezą lub hipotezą, którą należy uzasadnić. Całość opiera się na stopniowej analizie szczegółowych zagadnień, która pozwala wyciągnąć wniosek. Autor na podstawie swoich rozważań zajmuje konkretne stanowisko w omawianej sprawie. Tym samym w podsumowaniu, na podstawie zgromadzonych wcześniej argumentów, potwierdza lub zaprzecza postawionej tezie lub hipotezie.

Ta forma pisemna ma na celu sprawdzenie Twoich umiejętności wyciągania trafnych wniosków, krytycznego spojrzenia i logicznego argumentowania. Wszystkie z całą pewnością przydają się w dorosłym życiu i pozwalają sprawnie rozwiązywać bieżące problemy.

Jak wygląda schemat rozprawki?

Plan rozprawki składa się z trzech podstawowych części. Mianowicie:

• wstęp – postawienie tezy lub hipotezy;
• rozwinięcie – argumentacja;
• zakończenie – podsumowanie.

Wstęp rozprawki

Pierwszą z trzech części rozprawki jest wstęp. Na początku warto nakreślić czytelnikowi okoliczności powstania tekstu. Skąd wziął się pomysł, jaki artykuł lub wydarzenie skłoniło Cię to podjęcia rozważania? W jasny sposób przedstaw postawioną tezę lub hipotezę, z którą będziesz się mierzyć.

Wstęp powinien być krótszy niż rozwinięcie, jednak podobnej długości, co zakończenie. Dla optymalnej kompozycji tekstu jako całości polecamy, by miał jeden akapit. To w zupełności wystarczy.

Rozwinięcie – logiczne argumenty i dedukcyjny tok rozumowania

Najważniejszą częścią rozprawki jest rozwinięcie. To miejsce na Twoje argumenty, wątpliwości czy przypuszczenie w ramach tezy lub hipotezy. Wszystkie rozważania i stwierdzenia powinny prowadzić bezpośrednio do rozwiązania problemu zawartego w hipotezie lub potwierdzenia czy zaprzeczenia postawionej tezy.

Zakończenie – ostateczne wnioski

W zakończeniu rozprawki autor na podstawie użytych wcześniej argumentów potwierdza postawioną we wstępie tezę lub jej zaprzecza. W rozprawce zawierającej hipotezę autor ocenia sytuację, posiłkując się swoimi rozważaniami i na podstawie użytej argumentacji potwierdza, zaprzecza lub uznaje postawioną we wstępie hipotezę za nierozstrzygniętą.

Dwa rodzaje rozprawek – krótka teoria

Rozprawka dedukcyjna – czyli taka, w której we wstępie formułujesz tezę, co do której masz pewność i bez problemu poprzesz ją lub jej zaprzeczysz posiłkując się logicznymi argumentami.

Rozprawka indukcyjna – czyli taka, w której we wstępie formułujesz hipotezę, co do której nie masz pewności, konieczne jest sprawdzenie i analiza. Hipoteza wymaga użycia logicznych argumentów, ale również kontrargumentów. W rozważaniach należy dążyć do tego, by hipoteza w zakończeniu stała się tezą.

Choć samo nazewnictwo kojarzyć się może raczej z fizyką, niż z językiem polskim, to należy mieć je na uwadze. W zadaniach raczej nie spotkasz się z tymi określeniami, ale warto je znać, aby nie dać się zaskoczyć.

Z dalszej części tekstu dowiesz się, jak napisać poszczególne rodzaje rozprawek i zobaczysz, jak wyglądają na przykładzie.

Co to jest teza w rozprawce – jak ją sformułować?

Przede wszystkim ustalmy czym właściwie jest teza. To nic innego, jak jasne twierdzenie, dla którego autor rozprawki przedstawia uzasadnienie. Tezę można więc udowodnić i przyjąć lub obalić i odrzucić.

Dobrze sformułowana teza pozwala napisać poprawną rozprawkę i wyciągnąć odpowiednie wnioski. Teza powinna wybrzmieć już w pierwszym zdaniu. Użyj czasu teraźniejszego i zdania oznajmującego.

Pamiętaj, że teza to stwierdzenie, które z pomocą swoich przemyślanych argumentów możesz potwierdzić lub całkowicie wykluczyć.

Jeszcze raz, właściwe postawnie tezy jest niezmiernie ważne i już na wstępie określi kształt całej Twojej pracy. Miej na uwadze, że nieumiejętnie lub błędnie postawione stwierdzenie może przyczynić się do utraty cennego czasu. To szczególnie ważne podczas pisania egzaminu ósmoklasisty czy w szkole średniej – podczas matury.

Na początku warto skorzystać z brudnopisu i stworzyć szablon Twojej rozprawki. Te kilka minut poświęcone na stworzenie szkieletu tekstu uchroni Cię przed popełnieniem kosztownych błędów. Wypisz możliwe tezy i spróbuj wymienić kilka logicznych argumentów. W ten sposób bez problemu napiszesz właściwy tekst i wyciągniesz poprawne wnioski.

Rozprawka z tezą – jak napisać?

W rozwinięciu rozprawki z jasną tezą zadaniem autora jest użycie konkretnych argumentów, które mają na celu potwierdzić lub zaprzeczyć stanowisku w sprawie. Co to oznacza w praktyce? Pamiętając, że jej forma składa się z trzech podstawowych części, oto jak napisać rozprawkę:

Teza: Na dworze jest zimno.

Uzasadnienie: W mojej opinii na dworze jest zimno, ponieważ widzę przez okno oszronioną trawę. Co więcej, pobliskie drzewa kołysze silny wiatr. Dodatkowym potwierdzeniem mojej tezy jest fakt, że przechodnie są ubrani w zimowe kurtki i ciepłe czapki. Moje zdanie i wcześniejsze spostrzeżenia potwierdza także odczyt termometru, który wskazuje -5°C.

Podsumowanie: Na podstawie przedstawionych przeze mnie argumentów z całą pewnością mogę stwierdzić, że na dworze jest zimno.

Co to hipoteza w rozprawce?

Hipoteza w przeciwieństwie do tezy, to stwierdzenie, w którym autor rozprawki dopuszcza rozwiązanie problemu, jednak konieczne jest podjęcie dodatkowych rozważań. Rozprawka z hipotezą to sztuka doboru argumentów i kontrargumentów, które mają przybliżyć autora i czytelnika do ustalenia stanu faktycznego. Rozwinięcie rozprawki z postawioną hipotezą polega na stopniowej analizie szczegółowych zagadnień.

W przypadku rozprawki z hipotezą należy postawić pytanie, na które będziesz szukać odpowiedzi lub domniemanie, które będziesz próbować potwierdzić lub wykluczyć. Tu, tak samo, jak przypadku rozprawki z tezą, ważne jest umiejętne ujęcie zdania, tak, by praca nad tekstem przebiegała bez zakłóceń. Dobrze przemyśl pierwsze zdanie rozprawki.

Z uwagi na konieczność poszukiwania odpowiedzi, balansowanie argumentami za i przeciw, pisanie rozprawki z hipotezą uznaje się za trudniejsze. Uczniowie wolą argumentować postawioną tezę, niż mierzyć się z poszukiwaniem odpowiedzi. Jednak znając podstawowe różnice i zasadę pisania jednej i drugiej rozprawki, nie masz się czego obawiać.

Niezależnie od tego, czy masz do czynienia z tezą czy hipotezą, rozprawka składa się niezmiennie z trzech podstawowych elementów. Struktura tekstu pozostaje bez zmian. Jedyną różnicą jest dodatkowa konieczność użycia trafnych kontrargumentów w przypadku pisania rozprawki z hipotezą.

Rozprawka z hipotezą, czyli wątpliwości

Podczas pisania rozprawki z hipotezą autor podnosi argumenty i kontrargumenty, które mają na celu potwierdzenie, zaprzeczenie stawianego domniemania lub stwierdzenie braku jednoznacznego rozwiązania. Temat rozprawki i pytanie lub domniemanie nie ma określonej odpowiedzi, autor musi wykazać się umiejętnością logicznego myślenia i trafnej argumentacji. Jesteśmy przekonani, że z pomocą tego przykładu bez problemu poradzisz sobie z każdą rozprawką!

Hipoteza: Czy pies to najlepszy przyjaciel człowieka?

Uzasadnienie: Z jednej strony pies towarzyszy człowiekowi od wielu stuleci. Szczególne znaczenie ma dla hodowców zwierząt czy myśliwych. Jednak znane są również przypadki, kiedy przestraszone zwierzę ugryzło swojego opiekuna. W tym miejscu należy także dodać, że dzięki swojej naturze pies to doskonały obrońca domu, który ostrzega opiekuna przed zbliżającym się niebezpieczeństwem.

Podsumowanie: Moim zdaniem pies może być uznany za najlepszego przyjaciela człowieka. Przemawiają za tym liczne, przytoczone przeze mnie argumenty.

Jest to oczywiście bardzo uproszczona forma, jednak w jasny sposób pokazuje zasadę działania, dlatego o wiele łatwiej będzie Ci napisać rozprawkę.

Przydatne słownictwo służące do argumentowania

Do napisania rozprawki i odpowiedniego wyrażenia swojego zdania na zadany temat potrzebne jest odpowiednie słownictwo. Przygotowaliśmy dla Ciebie słowniczek, który zawiera wszystkie najważniejsze zwroty.

SŁOWNICZEK:

• W nawiązaniu do tematu…
• Uważam, że…
• Myślę, że…
• W mojej opinii…
• Zgadzam się z postawioną tezą, ponieważ…
• Moim zdaniem to nietrafione argumenty, ponieważ…
• Mam odmienne zdanie na ten temat, ponieważ…
• Z kolei…
• Kolejną ważną kwestią jest…
• Na potwierdzenie postawionej we wstępie tezy…
• Należy przywołać argument…
• Temat zakłada, że…
• Dodatkowym potwierdzeniem mojej tezy jest fakt, że…
• W związku z tym, powołując się na teksty kultury…
• Moim zdaniem postawioną tezę potwierdza…
• W tym miejscu należy także dodać, że…
• Argument, o którym warto pamiętać…
• Warto również zauważyć/dodać, że…
• Z drugiej strony…
• Mimo to, uważam, że…
• Według mnie odpowiedź nie jest jednoznaczna…
• Niestety nie podzielam opinii o…
• Warto pamiętać także o…
• Nie zgadzam się z argumentem, że…
• Mając na uwadze przywołane argumenty uważam, że…
• Uważam, że argumenty użyte w tekście/przez autora nie są słuszne, ponieważ…
• Zgadzam się z postawioną tezą, ponieważ…
• Przywołane argumenty są słuszne, ponieważ…
• Liczne argumenty przemawiają za słusznością postawionej tezy…
• Na podstawie powyższych argumentów nie można jednoznacznie potwierdzić postawionej hipotezy.

Rozprawka – najważniejsze informacje

Tu nie wystarczy sucha definicja. Rozprawka to przede wszystkim prawidłowe określenie tezy lub hipotezy, dokładne omówienie tematu, sięgnięcia po celny argument i właściwe podsumowanie omawianego zagadnienia.

Na podstawie prostych przykładów pokazaliśmy Ci, czym różnią się teza i hipoteza. Dodatkowo przygotowaliśmy praktyczny słowniczek, który z pewnością wykorzystasz – niezależnie od postawionego zadania. Wykorzystaj zdobytą wiedzę i stwórz własny tekst. Ćwicz i zostań mistrzem w pisaniu rozprawki!